Er rouleert op dit moment een filmpje op internet dat internationaal duizenden opgestoken duimen heeft binnengehaald. Er is op te zien hoe Chris Ulmer, een zesentwintigjarige leerkracht van de Keystone Academy in Jacksonville, Florida, de schooldag in zijn ‘special care class’ begint met het complimenteren van zijn kinderen en met het geven van high fives. Volgens zijn eigen zeggen behaalt hij daarmee verbluffende resultaten, het zelfvertrouwen van de kinderen groeit met reuzenstappen, de sfeer in de klas is sterk verbeterd en de kinderen hebben geleerd complimenten uit te delen.
Ik kan het waarderen dat Chris Ulmer een voor het onderwijs kennelijk nieuwe weg is ingeslagen en dat hij ontdekt heeft dat het belonen van positief gedrag beter werkt dan het bestraffen van het negatieve. Maar er zit me, bij al dat enthousiasme, wel iets dwars. Het ziet er naar uit dat de onderwijzer het verschil niet kent tussen een compliment geven en goeie feedback. En dat is verdomd jammer. Een compliment is fijn om te krijgen, zoals een massage fijn kan zijn of een tongstrelend stukje mousse de chocolade, maar meer dan dat is het ook niet. Het effect van een compliment is prettig maar het effect ervan snel weer verdwenen, terwijl feedback beklijft. Feedback is iets waar je van kunt leren. Goeie positieve feedback vertelt je niet dat je goed bent, maar wat je goed doet, zo specifiek mogelijk.
Op het filmpje zegt Chris letterlijk tegen het jongetje dat een beetje ongemakkelijk recht tegenover hem staat: I am glad that you are in my class. I think you are very funny. I think you are amazing. I think you are brilliant. I think everyone in here loves you. Great job. Na ieder compliment zegt het jongetje yes. Het gesprek wordt door de leerkracht beeïndigd met een joviale high five.
Stel dat het jongetje Pete heet. Wat weet hij na deze complimentendouche? Wat kan hij in het vervolg doen om zijn leerkracht weer zo enthousiast te maken?
Chris begint te zeggen dat hij blij is dat Pete in zijn klas zit. Dat is een goed begin. Het is een soort conclusie, die erom vraagt te specificeren, waarom de leerkracht daar blij mee is. Dat doet Chris ook enigszins, want hij zegt daarna: Ik vind je erg grappig. Bedoelt de onderwijzer dat Pete goed is in grapjes maken? Waarschijnlijk wel, maar zeker is dat niet. Pete kan ook ongelooflijk onhandig zijn, en de leerkracht voortdurend aan het lachen brengen doordat hij op zijn bril gaat zitten of zijn boterham in de modder laat vallen of al struikelend de klas binnenkomt. Kortom, de leerkracht heeft wel gezegd dat hij het kind grappig vindt, maar niet het gedrag benoemd wat maakt dat Pete grappig is. Terwijl het niet zo moeilijk is dat te benoemen. Als Chris gezegd had: ‘ik vind je erg grappig. Je tapt moppen die ik nog nooit gehoord heb. En bovendien kun je ze heel goed vertellen. Je begint in een rap tempo, je gebruikt leuke stemmetjes, en dan, vlak voor de clue vertraag je, ben je even stil, waardoor je spanning opbouwt en dan, op dat lijzige toontje van je, kop je de clue er in.’
Nu weet Pete, hoe hij in het vervolg de waardering van Chris kan binnenhalen.
Toch is het eerste deel van de complimentendouche nog het meest specifiek. Daarna wordt Chris heel vaag. Want wat moet Pete doen, om de volgende dag weer amazing gevonden te worden? En wat heeft het joch gedaan om de term briljant te verdienen? Dat moet toch wel iets heel uitzonderlijks zijn, of wordt ieder kind in de klas briljant genoemd? In dat geval devalueert het woord briljant in razend tempo en weet ieder kind dat er niets meer mee wordt bedoeld dan: ‘je bent wel ok.’
Daarna zegt Chris dat hij denkt dat iedereen in de klas van Pete houdt. Chris heeft goed begrepen dat het fijn is voor een kind zich geliefd en gewenst te weten. Maar het moet wel waar zijn, met liefdesverklaringen die op niets berusten is niemand gebaat. Zeker kinderen uit klassen met ‘special care’ hebben vaak te maken met onberekenbare liefde, die van het ene op het andere moment kan omslaan in haat of agressie. Chris zou kunnen zeggen dat hij van de jongen houdt, als hij dat echt meent. Maar hij mag dat niet zomaar zeggen uit naam van de hele klas. Dat is oneerlijk tegenover de andere kinderen en tegenover Pete. Misschien heeft Pete in de pauze wel een rotstreek uitgehaald, de boterham van een kind expres in de modder gegooid, een bal lek geprikt, iemand getackeld. Dan is het voor Pete zelf ook onvoorstelbaar dat iedereen van hem houdt. Misschien heeft een kind zonder enige reden een bloedhekel aan het joch. Dat kan, mensen hoeven niet van elkaar te houden om op een beetje menselijke manier met elkaar om te gaan. Het lijkt me heel gezond om kinderen te leren dat je in een klas kinderen hebt met wie je goed kunt opschieten en kinderen die je niet liggen. En dat het belangrijk is, dat je met iedereen fatsoenlijk omgaat. Omdat je het alleen zo leefbaar houdt in de klas, en in de samenleving. Een leerkracht die verklaart dat hij denkt dat iedereen in de klas van Pete houdt legt met grote, lege, loze woorden een idiote claim op de klas en ieder kind weet dat het niet waar is wat de leerkracht zegt.
Natuurlijk gaat het maar om een filmpje en gebeurt er misschien veel meer bijzonders in de klas van Chris. Hij is te prijzen omdat hij experimenteert met een kennelijk nieuwe pedagogische positieve aanpak. Maar de getoonde interactie, die overigens alleen maar één op één tussen kind en leerkracht plaatsvindt, terwijl de andere kinderen lusteloos over hun tafels hangen en niets te maken lijken te hebben met de complimentendouche, vind ik veel te mager om als voorbeeld te dienen. Teveel grote loze woorden. Terwijl een kind vooral geholpen is met een gesprek waarin een leerkracht met concrete voorbeelden over kleine, overzichtelijke, specifieke situaties het gedrag benoemt dat hij bij het kind graag ziet. Misschien gevolgd door een ronde in de klas, waarbij de klasgenoten, die dat willen, ook kunnen benoemen wat zij goed vonden in het gedrag van Pete. En dit alles omdat een persoon an sich, hoe jong ook, niet zo erg te veranderen is, maar gedrag wel. Dus Chris, laten we daarmee maar beginnen. En dan mag je wat mij betreft afsluiten met een high five. Maar het hoeft niet perse.
Voor wie het filmpje wil zien:http:/https://www.youtube.com/watch?v=5ZXNqraH2Og