Stiller en Goldschmidt: fictie en non-fictie over de Groningse gasgijzeling
Twee schrijvers, één gedachte. Op de Amsterdamse Uitmarkt van 2018 werden Saskia Goldschmidt en Louis Stiller samen geïnterviewd over hun bevingsboeken – de roman Schokland en het journalistieke non-fictieboek Gasland. Tot hun verbazing bleken hun kersverse werken zowel in titel als in onderwerp veel gemeen te hebben en elkaar op een spannende manier aan te vullen. Sinds die tijd bieden de twee schrijvers gezamenlijke optredens aan, waarop ze voorlezen, elkaar vragen stellen, en graag met hun publiek in gesprek gaan. Dit alles gelardeerd met foto’s, een heuse filmtrailer en aansprekende animaties.
Complementaire boeken
Stillers Gasland- Nederland wordt wakker geschud is een grondig gedocumenteerd en met brille geschreven non-fictierelaas over de gasgijzeling waarin de Groningse bevolking zich sinds jaren bevindt. Goldschmidts roman Schokland, een drama in twaalf maanden, beschrijft de teloorgang van een fictieve boerderij en maakt het effect van de bevingen op een boerengezin voelbaar.
Stiller en Goldschmidt bieden feiten en fictie, buitenkant en binnenwereld, gevoel en verstand rond de gasbevingsproblematiek, maar wel vanuit eenzelfde uitgangspunt, met diepgravend onderzoek en een gevoel van noodzaak. Ze vertellen hoe onderzoek literatuur wordt, fictie werkelijkheid, wat er voor nodig is om mensen wakker te schudden, waarom velen zich zo graag in slaap laten sussen – ook over de komende energietransitie.
Stiller en Goldschmidt leveren zo, dankzij hun uitgebreide kennis van literatuur en maatschappelijke onderwerpen als gaswinning, klimaatverandering en hun intensieve onderzoek naar de situatie in het noorden van ons land een prikkelende bijdrage aan de gaswinnings- en energietransitie discussie.
De twee auteurs gaan met elkaar en met hun publiek in gesprek en proberen een perspectief te schetsen. Zoals, Femke, hoofdpersonage uit Schokland opmerkt: Ze moet verder. Ook al betekent het nog een lange strijd, ook al zal ze sterk in de schoenen moeten staan, sterker dan ze ooit geweest is,(…) ook al liggen er talloze concessies in het verschiet die ze tandenknarsend zal moeten doen, (…) opgeven is geen optie.’
Trend
Stiller en Goldschmidt werden enkele jaren geleden wakker geschud door de aardbevingsproblematiek. En zij waren niet de enige. De afgelopen twee jaar verschenen meer boeken over en rond de gasbevingen en in het najaar staan er nog enkele op stapel. Een heuse boekbevingstrend is gaande. En dat terwijl de gaswinning zelf nauwelijks iets heeft opgeleverd voor de Nederlandse cultuur, zoals Stiller in zijn essayistische boek Gasland schrijft: ‘Welke schrijver, schilder, beeldhouwer of componist heeft ooit iets memorabels gemaakt geïnspireerd door aardgas of gaswinning? Iets dat in ons collectieve geheugen is blijven hangen? Waarom schreef W.F. Hermans wel een monumentale geologische roman over het noorden van Noorwegen, maar niet over de geofysische worstelingen in Ten Boer of Slochteren, waar hij hemelsbreed twintig kilometer vandaan woonde?’
Het lijkt erop dat dit euvel eindelijk verholpen is. Verschillende bevingsromans, -non-fictieboeken en -thrillers zijn inmiddels verschenen of komen binnenkort uit. Goldschmidt strikte Piet Hein van der Hoek, maker van de aardbevingsdocumentaire De Stille Beving, voor het maken van een filmtrailer als aankondiging van haar boek. Vanuit de filmwereld is belangstelling voor het verfilmen van haar roman. De gaswinning mag dan weinig cultureel belangwekkends hebben opgeleverd, de gasbevingen des te meer. Ze streven ernaar met hun gezamenlijke optreden de dilemma’s van het Groninger land voor een breed Nederlands publiek invoelbaar te maken.