Als de Elstars, de granaatappel en de rode bieten zijn afgewogen en betaald, vraag ik mijn Turkse groenteboer of hij kan lezen wat er op de cover van de Turkse vertaling van De Hormoonfabriek staat. Hij kijkt op mijn Iphone, leest de naam van de vertaalster, Nevin Soysal. ‘Die ken ik, zegt hij. We kopen al vijfentwintig jaar bij hem en ik weet dat hij suikerpatiënt is, dat hij liever in de Nederlandse koelte dan in de Turkse hitte leeft en in Nederland op school is gegaan.
Nu ontdekt hij voor het eerst dat ik boeken schrijf. Hij zoekt naar de goeie vertaling van de twee zinnen op de cover. De bovenste moet zoiets zijn als: De ontzagwekkende wereld van het donkere mysterie MAN en aan de onderkant van de cover staat: Een roman over de seksuele honger naar het vrouwenlichaam. De afdeling marketing van de Turkse uitgever zet stevig in!
In elk geval is interesse van mijn groenteboer direct gewekt. Hij maakt een foto van de cover om zijn vrienden in Turkije te tippen en zegt dat hij het zeker gaat lezen. Maar wel in het Nederlands. Ik beloof hem een exemplaar (Een Hormoonfabriek tegen twintig perssinasappels?) Ik tip hem dat er ook een podcast te beluisteren is bij Parel Radio, twaalf en een half uur Hormoonfabriek. Gespeeld door de beste acteurs. Dat lijkt hem ook wel wat. En dan vertelt hij dat er in Turkije, waar niet veel gelezen wordt, zegt hij, ter leesbevordering, al jaren geleden een service was opgezet om aanvankelijk kinderen, later ook volwassenen, geïnteresseerd te krijgen in Het Boek. Een aantal gemeentes stelden een gratis telefoonnummer in, zodat geïnteresseerden een student aan de lijn konden krijgen, die hen voorlas uit een door de beller gewenst boek. Het telefoonnummer was gekoppeld aan een bibliotheek, waar de student dienst had. Misschien als een maatschappelijke stage? Als vervangende dienstplicht wellicht? Het voorlezen duurde zo lang als de beller maar wilde. En als ze moesten stoppen, konden ze laten registreren waar ze gebleven waren en zo de volgende keer gewoon verder luisteren. Wat een wonderschone dienst. En dat in Turkije, een land waarover we dikwijls niets anders dan in stereotiepen spreken. Mocht zoiets nog steeds bestaan, dan is deze belservice vast vervangen door een onlinedienst. Hoewel het huidige regime waarschijnlijk niet aan een belezen bevolking hecht. In tegendeel; journalisten, schrijvers, kritische lezers en docenten, een groot deel zit achter de tralies. Ik vrees dat er ook in Turkije geen ruimte meer is voor een telefonische of digitale leesservice.
Ik raak het beeld dat mijn onvolprezen groenteman me schetste, maar niet kwijt: hoe een vrouw (ja, vast veel vrouwen) in een dorp ergens in Anatolië een gratis nummer belt en door een student in een provinciestad wordt voorgelezen uit Madame de Bovary, of Wuthering Heights, of A room of one’s own. Laten we het instellen, overal waar de domheid regeert: een voorleesservice. Ik bied me aan.
Reageren