2021 was het jaar dat eindelijk het Dagboek uit BergenBelsen een nieuwe uitgever vond en Meulenhoff maakte er een schitterende uitgave van. Renata Laqueur zou haar lippenstift de lucht in hebben gegooid van trots.
2021 was het jaar waarin het kleinkind twee jaar werd, een wonder van taal, van humor, van onvoorwaardelijke liefde en enthousiasme. De beste remedie tegen somberheid, cynisme en het verliezen van hoop.
2021 was het jaar waarin ik stevig aan het worstelen was met een nieuw boek. ieder boek is een worsteling. En elke keer lijkt deze laatste worsteling het grootst. Maar het enige wat erop zit is dapper doorgaan.
2021 was het jaar waarin duidelijk werd dat consumentisme, vreten en drinken, essentiëler wordt gevonden dan de toegang tot boeken, tot muziek en dans en theater, alsof de schoonheid en de troost en verbeelding van andere werelden en het bieden van perspectief niet essentiëler zijn dan jezelf in coma mogen zuipen, of je zelf een hartinfarct vreten.
2021 was het jaar waarin zichtbaar werd hoe dom onze regeringen zijn. Demissionair of niet. De weigering om ontwikkelingslanden te helpen de bevolking te vaccineren is de meest kortzichtige keuze die er is. Yuval Noah Harari zei in het interview met Janine Abbring, dat het delen van kennis en het in staat zijn tot grote samenwerkingsverbanden aan de basis staat van het overlevingssucces van de mens. Wanneer alle signalen die er het afgelopen jaar al gegeven zijn en die wijzen op een snelle teloorgang van de comfortabele levenswijze die wij in het westen als normaal zijn gaan ervaren, de razendsnelle vernietiging van soorten, niet doordringen tot de neoliberale oren van hen die het beleid maken, dan zal dit inzicht hen ook wel niet bereiken. Maar hoe treurig is dat.
2021 was het jaar waarin de solidariteit stierf. Als je de moed kunt opbrengen even echt te kijken en tot je te laten doordringen wat er aan de buitengrenzen van ons continent gebeurt, dan kun je alleen maar rouwen over de teloorgang van de humaniteit. Dan rest de schaamte, dat we in een samenleving wonen, waarin pushbacks en mensen en kinderen laten creperen in kampen, jaren en jaren lang, normaal is geworden. Alsof medemenselijkheid niet de eerste opdracht van de mens is. Alsof een goed gereguleerd immigratiebeleid niet tot de mogelijkheden zou behoren als er de wil en de moed voor zou zijn.
2021 was het jaar waarin de man en ik keer op keer ernstig ziek zijn geweest en we voor het eerst in ons leven zijn gaan voelen hoe kwetsbaar een mensenleven is. En dat niet vanzelfsprekend is, dat we gezond zijn en blijven. maar ook dat we ons realiseerden wat een luxe het is, dat we dit gevoel pas ergens in de zestig hebben leren kennen.
2021 was het jaar waarin ik meer dan ooit gevoeld heb wat een geluksvogel ik ben. En dat, ondanks mijn angst voor het groeiende populisme, ondanks de verwijdering van sommige vrienden omdat hun denkwijze over hoe om te gaan met de huidige crisis ons uit elkaar heeft gedreven, ik me vooral dankbaar voel, voor het leven dat ik mag leiden, de mensen met wie ik leef, en alles wat me gegeven is.
Ik wens jullie allemaal de moed om dapper door te trappen, het nieuwe jaar door!
Margriet van Engelen
Wat goed om deze terugblik te lezen! Wat fijn, dat de uitspraak van Yuval Noah Harari erin wordt aangehaald! Van mij mag de uitspraak in elk dagblad worden aangehaald en regelmatig worden weergegeven, omdat het zo belangrijk is, wat hij hier zegt! Ik ben het ook helemaal met je eens, dat de corona crisis ons doet realiseren, dat net als vrijheid, onze gezondheid niet zo vanzelfsprekend is. Dank voor je woorden en de ontzettend goede.publicatie!
Saskia Goldschmidt
Dank je wel Margriet voor jouw enthousiaste reactie op deze terugblik. Het is zo fijn om terug te horen dat mijn stukjes iemand raken. En ik ben het met je eens; de woorden van Yuval Noah Harari zouden dagelijks uitgesproken moeten worden, misschien dat het dan eens doordringt.